Als u ooit een expert zoekt met kennis van de ontwikkeling van het Amstelland en Wester-Amstel, dan is Finette van der Heide de vrouw. Ze is pas in 2020 officieel vriend geworden van Wester-Amstel. Haar band met Wester-Amstel gaat echter vele decennia terug.
Covid-19 verhinderde een persoonlijke ontmoeting. Finette was zo vriendelijk al mijn vragen via de mail te beantwoorden. Het was een groot genoegen één van onze vrienden beter te leren kennen en meer te leren over de historie van onze buitenplaats.
Hoe lang bent u al Vriend van Wester-Amstel?
Ik ben altijd al jaren onofficieel vriend van Wester-Amstel! En officieel sinds mijn pensioen, deze zomer.
Hoe heeft u kennisgemaakt met Wester-Amstel?
Ik was voor het eerst op Wester-Amstel in 1985. Ik maakte de kennis met de familie Movig. Wij verkenden de mogelijkheden van Wester-Amstel voor Groengebied Amstelland. Vanaf 1990 werd en Wester-Amstel mijn kantoor adres. Zelfs toen mijn kantoor officieel verhuisde naar Spaarnwoude in 2004, werkte ik nog zo veel mogelijk vanaf Wester-Amstel. Vanaf mijn buro had ik uitzicht op de boomgaard, en kon ik de verrichtingen van het aan de boomgaardsloot residerende ijsvogeltjes nauwkeurig volgen. Aan het werken op Wester-Amstel kwam einde vorig jaar een einde met de verhuizing van Groengebied Amstelland naar Elsenhove.
Wat deed u voor werk voor u met pensioen ging?
Ik werkte als natuur- en landschapsadviseur bij Recreatie Noord-Holland. Zij ondersteunen de provincie en gemeenten bij het beheer van recreatie- en natuurzones in Noord-Holland. Eén daarvan is Groengebied Amstelland.
Groengebied Amstelland is een samenwerkingsverband van de Amsterdamse stadsdelen Zuid en Zuid-Oost, de gemeentes Amstelveen, Diemen en Ouder-Amstel en de provincie Noord Holland. Zij onderhoudt en beheert de groengebieden van deze gemeentes aan de zuidzijde van Amsterdam. Waaronder het Amstelland. Wester-Amstel is natuurlijk een parel in dit gebied.
Kunt u uitleggen wat de rol was van Groengebied Amstelland in de restauratie van Wester-Amstel?
Groengebied Amstelland en de eigenaar van Wester-Amstel, stichting J.PH.J.F.Lissone, sloten een overeenkomst in 1989. In ruil voor een dringende restauratie van het huis, mocht Groengebied Amstelland 30 jaar gebruik maken van de buitenplaats. Groengebied Amstelland opende het park voor het publiek. Zij hielp ook bij het oprichten van Stichting Vrienden van Wester-Amstel in 1993. En daarmee zorgde Groengebied Amstelland niet alleen voor de restauratie van Wester-Amstel, maar ook voor haar toenemende bekendheid bij bezoekers uit Amsterdam en het Amstelland en van ver daar buiten.
Ik kende de naam van de man die Wester-Amstel had gekocht in 1792: Antonius Quirinus van Persijn. En dus ging ik naar de Amsterdamse Stadsarchieven, waar ook het archief van Amstelveen is ondergebracht. Daar werd ik verwelkomd door een archivaris in een klassieke kamer vol met kasten met laden.
Deze archivaris zocht onder de naam ‘Wester-Amstel’ en kon niet vinden wat ik vroeg.. Toen hij kort de kamer verliet, opende ik snel een lade met archiefbestanden onder de letter “P” – op zoek naar Persijn. Ik had enorme geluk! Er was een aantekening waarop stond dat het familie archief van A.Q. van Persijn zich bevond in het Nationaal Archief in Utrecht. En dus ging ik naar Utrecht.
Daar aangekomen vond ik het aantekeningenboek waarin Van Persijn met potlood had geschreven welke projecten hij had uitgevoerd in het huis, het park en het omgevende land. Zo bleek dat hij ook een groot deel van het land bezat naast en achter Wester-Amstel en aan de overkant van de Amstel.
Het was ontroerend te lezen over zijn toewijding aan Wester-Amstel, ruim 200 jaar geleden. In zijn aantekeningenboek kon ik zien dat het huis en het park grotendeels zo was als vandaag de dag. Ik herkende alles wat hij noemde.
Ik schreef al mijn bevindingen in een boekje dat voor het eerst gepubliceerd werd in 1990 en een herdruk kreeg in 1996. Er werd ook een artikel aan gewijd in het tijdschrift ‘Ons Amsterdam’.
Mei 2019 gaf Henk Blok, secretaris van de Vrienden van Wester-Amstel, een nieuwe publicatie uit. Deze werd aangevuld met nieuwe vondsten van Søren Ludvig Movig. Zoals het bewijs voor de datering van het huidige huis. Dat blijkt niet een herbouw uit 1730 te zijn; het is het oorspronkelijke huis gebouwd tussen 1662 en 1665.
Heeft u een favoriete plek op Wester-Amstel?
Nee, ik houd vooral van het afwisselende karakter van Wester-Amstel. Ieder hoekje heeft haar eigen charme. Natuurlijk of juist meer gecultiveerd. En ik geniet van de vele vogels, haviken, spechten, ijsvogels en van het fruit uit de oude boomgaard, zoals de moerbeien.
Wat vindt u van de veranderingen van Wester-Amstel over de afgelopen dertig jaar – vanaf toen de restauraties begonnen in 1990 tot wat u vandaag ziet?
De mysterieuze en romantisch-vervallen sfeer die ooit Wester-Amstel omgaf is verdwenen. Ik denk dat die niet behouden kon blijven. Vandaag de dag zijn het park en de tuinen echt prachtig geworden, mede dankzij het harde werk van de vrijwilligers.
Wat draagt Wester-Amstel bij aan het Amstelland en de aangrenzende gebieden volgens u?
In de 17e en de 18e eeuw, werd de omgeving buiten Amsterdam gebruikt voor zomerverblijven van de rijken. De stad en de grachten waren druk en het stonk er in de zomer en dus ontvluchtten de rijken de stad naar hun landhuizen. De meeste huizen waren ook bereikbaar per boot.
In de 18e eeuw waren er 60 landhuizen langs de Amstel. Vandaag zijn daar slechts drie van over. Van deze drie, is Wester-Amstel de oudste en met name het park is, zoals uit mijn onderzoek blijkt, nog steeds authentiek. Het is daarom een wezenlijk deel van de geschiedenis van Amstelland en het huidige landschap.
Dat de publieke toegang tot Wester-Amstel ook na het vertrek van Groengebied Amstelland is behouden, is natuurlijk geweldig!
Artikle Door: Taylor Blades