De generatie Movig-Lissone’s die het nog hebben meegemaakt, zijn bezig met hun laatste levensjaren. De vervanging van de boomgaardlaan in 1936. De machtige iepen waren allemaal aangetast door de eerste golf van iepenziekte. En moesten worden geveld. Voor de herplant werd gekozen voor paardenkastanjes. Die kwamen grotendeels uit het tussenlaantje, waar ze 30 jaar eerder waren aangeplant. Daar stonden ze te kwijnen in de te drassige bodem. In de hoger gelegen boomgaardlaan kwamen ze rap tot wasdom.
Met de komst van de kastanje-mineermot eind jaren negentig kregen de inmiddels volwassen geworden kastanjes de eerste klappen. Het door de larven van deze mott aangevreten blad wordt sindsdien eind augustus, begin september al bruin. Daarmee wordt het belangrijke groeiseizoen sterk is ingekort. In 2002 volgde de kastanjebloedingsziekte. Een bacterie-infectie die de bast van de al verzwakte kastanjes deed afsterven. En, onvermijdelijk bij stervende bomen, volgde de honingzwam. Vanaf 2005 zijn we begonnen met de sterk verzwakte kastanjes te ruimen.
Een boomkundig onderzoek uit 2018 leverde een doodsoordeel voor de resterende kastanjes. Van de oorspronkelijk 56 kastanjes, waren toen nog 45 over. Hiervan moesten 11 onmiddellijk worden gekapt. Van de resterende 34 kreeg er 2 het predikaat ‘goede gezondheid’. Voor de overige lag de verwachte levensduur tussen de 5 en 10 jaar. Behoud van de kastanjes was niet langer een optie. Daarmee lag de vraag op tafel: wat gaan we doen?
Ons lange termijn doel was gelijk duidelijk. Herstel van de monumentale boomgaardlaan. Waarbij de beplanting met nieuwe, iepenziekte-resistente iepen, de voor de hand liggende keus was. Met handhaving van het strakke en krappe plantverband. Wat zorgt voor die beleving van een magistrale ‘groene’ kathedraal.
De vraag over het wanneer was niet meteen beantwoord. Met het vertrek van Groengebied Amstelland hadden we andere dingen aan ons hoofd. Wellicht zouden we met pappen en nathouden het nog wel een aantal jaren kunnen uitzingen? Maar een korte zomerstorm vorig jaar gaf klaarheid. Er brak een hoofdtak van een net gesaneerde kastanje af. ‘Pappen en nathouden’ stond gelijk aan ‘gebed zonder eind’. Beter in één keer de hele laan vervangen, dan het komende decennium blijven aanmodderen.
Maar, tussen woord en daad staat de toegenomen complexiteit van de Nederlandse wet- en regelgeving. De vervanging van de Middenlaan, midden jaren tachtig, was nog een kwestie van een telefoontje met een begripvolle ambtenaar van de gemeente. De aanvraag van een kapvervanging van de Voor- en Zuidlaan in 2007 duurde ietsjes langer, maar werd toch binnen een half jaar door dezelfde gemeente toegekend.
Anno 2021 hebben we te maken met een veelheid aan wetten en regelingen, waaronder de Wet op de Archeologische Monumentenzorg en de Monumentenwet (sinds 2016 samengevoegd in de Erfgoedwet), de Wet Natuurbescherming uit 2017, ons lokale bestemmingsplan en de regeling ‘waardevolle bomen’ van Amstelveen. Bij het verkrijgen van de noodzakelijke omgevingsvergunning zijn momenteel 7 diensten op Rijks, Provinciaal en Gemeente nivo betrokken. De teller van het aantal betrokken personen, inclusief de vereiste externe experts, staat inmiddels op 16.
De voorbereidingen voor een omgevingsvergunning lopen sinds oktober 2020. We hebben goede hoop dat deze zal worden toegekend vóór 1 januari 2023. Dan willen we – in het stille winterseizoen – beginnen aan de nieuwe boomgaardlaan. Tot die tijd hopen we dat u en de oude Movig’s nog kunnen genieten van de rustiek van deze oude kastanjes. Daarbij mijmerend over ‘oude bomen en de tijd die is vervlogen…’
Door: Søren Ludvig Movig